คำพิพากษาฎีกาที่    4784/57

เงินรางวัลการขายประจำเดือน  จ่ายตามเป้าหมายการขาย  ที่กำหนดไว้  ไม่ถือเป็นค่าจ้าง

 

โจทก์ฟ้องว่า    โจทก์เข้าทำงานเป็นลูกจ้างของจำเลยที่  2    ครั้งสุดท้ายทำหน้าที่พนักงานขาย  ได้รับค่าจ้างสุดท้ายเดือนละ  7,570  บาท    และค่าจ้างตามผลงานโดยคำนวณเป็นหน่วยจากการขายสินค้าทั้งแผนก    (ค่าคอมมิสชั่น)   กำหนดจ่ายค่าจ้างทุกวันสิ้นเดือนเมื่อวันที่  8  มีนาคม  2553  โจทก์ได้ยื่นใบลาออกจากการทำงานโดยให้มีผลเป็นการลาออกในวันที่  9 เมษายน 2553  จำเลยที่  2  ค้างจ้างค่าจ้างตามผลงานโดยคำนวณเป็นหน่วยจากการขายสินค้าทั้งแผนกของเดือนมีนาคม  2553  เป็นเงิน  6,600  บาท  วันที่   14   พฤษภาคม   2553  โจทก์จึงยื่นคำร้องต่อพนักงานตรวจแรงงานเพื่อให้จำเลยที่  2  จ่ายค่าจ้างดังกล่าว ต่อมาวันที่   12 กรกฎาคม   2553 จำเลยที่   1   ในฐานะพนักงานตรวจแรงงานมีคำสั่งที่   66/2553  ว่าเงินดังกล่าวมิใช่ค่าจ้างแต่เป็นเงินรางวัลการขายที่จำเลยที่  2  จ่ายให้แก่พนักงานขายตามระเบียบเงินรางวัลการขายประจำเดือนฉบับลงวันที่   24   ธันวาคม   2547  เพื่อสร้างแรงจูงใจในการให้บริการลูกค้าและเพื่อให้พนักงานขายมีรายได้เพิ่มมากขึ้น  มิได้จ่ายให้โดยคำนวณตามผลงานที่ลูกจ้างทำได้ในเวลาทำงานปกติของวันทำงาน และโจทก์ลาออกไม่ถูกต้องตามเงื่อนไขที่จะได้รับเงินรางวัลการขายตามระเบียบดังกล่าว    โจทก์จึงไม่มีสิทธิได้รับเงินดังกล่าว    โจทก์ไม่เห็นด้วยกับคำสั่งของจำเลยที่  1  ค่าจ้างที่โจทก์เรียกร้องนั้นเป็นค่าจ้างตามผลงานโดยคำนวณเป็นหน่วยจากการขายสินค้าที่โจทก์ทำได้ในเวลาทำงานปกติของวันทำงาน อันเป็นการจ่ายเพื่อตอบแทนในการทำงานของโจทก์  โดยจะคำนวณจากยอดขายทั้งแผนกตามอัตราที่จำเลยที่  2   กำหนดแล้วนำมาเฉลี่ยให้แก่พนักงานตามวันที่มาปฏิบัติงานในเดือนนั้นและจะจ่ายให้ในเดือนถัดไปพร้อมกับเงินเดือน ไม่ใช่เงินรางวัลการขาย ระเบียบเงินรางวัลการขายฉบับลงวันที่  24  ธันวาคม  2547  ใช้คำว่าเงินรางวัลการขายเพื่อหลีกเลี่ยงการจ่ายค่าจ้างตามผลงานโดยคำนวณจากการขายสินค้าทั้งแผนกเป็นการเอาเปรียบลูกจ้าง ขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชนและขัดต่อพระราชบัญญัติว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม  พ.ศ.  2540  จึงตกเป็นโมฆะ  ขอให้เพิกถอนคำสั่งพนักงานตรวจแรงงาน ที่  66/2553  และให้จำเลยที่  2   จ่ายค่าจ้างหรือค่าคอมมิสชั่นเป็นเงิน   6,600  บาท   พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ  15   ต่อปี   นับแต่วันผิดนัดเป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์

จำเลยที่  1  ให้การว่า    คำสั่งพนักงานตรวจแรงงาน   ที่   66/2553   เป็นคำสั่งที่ออกโดยชอบด้วยกฎหมาย    จำเลยที่  1  สอบสวนแล้วข้อเท็จจริงฟังได้ว่าจำเลยที่  2   จ้างโจทก์ทำงานเป็นลูกจ้างตั้งแต่ปี  2548   ตำแหน่งพนักงานขาย  ได้รับค่าจ้างอัตราสุดท้ายเดือนละ  7,570 บาท   และมีเงินรางวัลการขายสินค้ารวมทั้งแผนก  กำหนดจ่ายค่าจ้างเดือนละหนึ่งครั้งทุกวันสุดท้ายของเดือน    ส่วนเงินรางวัลการขายจะคำนวณจ่ายในงวดเดือนถัดไป    โจทก์ยื่นใบลาออกเมื่อวันที่ 8   มีนาคม   2553   ให้มีผลในวันที่   9   เมษายน   2553   แต่โจทก์ทำงานถึงวันที่   31   มีนาคม 2553   เท่านั้น   จำเลยที่  2  มิได้จ่ายเงินรางวัลให้แก่โจทก์เนื่องจากจำเลยที่  2  มีระเบียบเงินรางวัลการขายประจำเดือนฉบับลงวันที่   24   ธันวาคม   2547 มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่   1 มกราคม 2548   ข้อ  1  จำเลยที่  2  จะกำหนดเป้ายอดขายขั้นต่ำรายแผนกสำหรับสินค้าที่อยู่ในความรับผิดชอบของพนักงาน  ข้อ  5  พนักงานจะได้รับเงินรางวัลการขายประจำเดือนในอัตราที่จำเลยที่   2 กำหนดคูณด้วยยอดขายรวมของพนักงานขายในแผนก    โดยเงินรางวัลการขายจะถูกนำมาเฉลี่ยให้พนักงานตามจำนวนวันที่มาปฏิบัติงานในเดือนนั้น  อีกทั้งโจทก์ลาออกไม่ถูกต้องตามระเบียบข้อ  8  พนักงานที่ออกจากการเป็นพนักงานของจำเลยที่   2   ก่อนการจ่ายเงินรางวัลการขายประจำเดือนจะไม่ได้รับเงินรางวัลการขาย  ยกเว้นพนักงานที่ลาออกล่วงหน้า   30   วัน   ตามระเบียบการลาออกของจำเลยที่  2  ซึ่งระเบียบดังกล่าวเป็นข้อกำหนดในการจ่ายเงินรางวัลการขายประจำเดือนของแต่ละแผนกเพื่อสร้างแรงจูงใจแก่ลูกจ้างที่ทำงานในตำแหน่งพนักงานขายในการให้บริการแก่ลูกค้าและเพื่อให้มีรายได้เพิ่มมากขึ้น  ถือเป็นกรณีที่นายจ้างมิได้จ่ายให้แก่ลูกจ้างโดยคำนวณตามผลงานที่ลูกจ้างทำได้ในเวลาทำงานปกติของวันทำงาน  ดังนั้น  เมื่อโจทก์ปฏิบัติไม่ถูกต้องตามระเบียบในการจ่ายเงิน   โจทก์จึงมีสิทธิได้รับเงินดังกล่าวตามความหมายของค่าจ้าง   มาตรา   5 แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน   พ.ศ.   2541    ขอให้ยกฟ้อง

จำเลยที่  2   ให้การว่า โจทก์เคยเป็นพนักงานของจำเลยที่  2   ตำแหน่งสุดท้ายเป็นพนักงานขายประจำสาขาลาดพร้าว  ได้รับค่าจ้างอัตราสุดท้ายเดือนละ  7,570  บาท   มีกำหนดการจ่ายค่าจ้างทุกวันสิ้นเดือน    โจทก์ไม่มีสิทธิได้รับเงินตามฟ้องเงินดังกล่าวเป็นเงินสวัสดิการที่จำเลยที่ 2 จ่ายเพื่อเป็นการสร้างแรงจูงใจแก่พนักงานในการให้บริการลูกค้าเรียกว่าเงินรางวัลการขายประจำเดือน   ซึ่งมีหลักเกณฑ์และเงื่อนไขในการจ่ายให้แก่พนักงานขายรวมถึงโจทก์  กล่าวคือพนักงานจายที่จะมีสิทธิได้รับเงินรางวัลการขายประจำเดือนจะต้องทำยอดขายได้ตามเป้าที่จำเลยที่ 2 กำหนด  หากโจทก์ไม่สามารถขายได้ตามเป้าหมายที่กำหนด  โจทก์ก็จะไม่มีสิทธิได้รับเงินรางวัลการขายประจำเดือนดังกล่าวนอกจากนี้เงินรางวัลการขายประจำเดือนยังมีที่มาจากการนำยอดขายของพนักงานในแผนกทุกคนมาคำนวณรวมกัน โดยมิได้เป็นการนำผลการทำงานของโจทก์เพียงคนเดียวมาคำนวณแต่อย่างใด ทั้งในการจ่ายเงินรางวัลการขายประจำเดือนดังกล่าวยังจะต้องนำจำนวนวันที่มาทำงานของพนักงานแต่ละคนมาคำนวณเพื่อหักลดจำนวนเงินรางวัลที่จะมีสิทธิได้  ดังนั้นเงินดังกล่าวจึงไม่ใช่ค่าจ้าง    ตามประกาศเรื่องระเบียบเงินรางวัลการขายประจำเดือนฉบับลงวันที่   24 ธันวาคม   2547   ยังมีเงื่อนไขระบุไว้ว่า   ข้อ   8   พนักงานที่ออกจากการเป็นพนักงานของจำเลยที่  2  ก่อนจ่ายเงินรางวัลการขายประจำเดือนจะไม่ได้รับเงินรางวัลการขาย    ยกเว้นพนักงานที่ลาออกล่วงหน้า  30   วัน   ตามระเบียบการลาออกของจำเลยที่  2  โจทก์ยื่นใบลาออกเมื่อวันที่   8 มีนาคม   2553  โดยให้มีผลในวันที่   9   เมษายน   2553  แต่โจทก์กลับทำงานวันสุดท้ายเพียงวันที่   31   มีนาคม   2553    ซึ่งยังไม่ครบระยะเวลาการลาออกล่วงหน้า  30  วัน    ตามที่กำหนดในประกาศข้างต้น โจทก์จึงไม่มีสิทธิได้รับเงินรางวัลการขายประจำเดือนตามฟ้อง  คำสั่งที่   66/2553 ของจำเลยที่   1   จึงชอบด้วยกฎหมายแล้ว  จำเลยที่  2  มีสิทธิกำหนดเงื่อนไขการจ่ายเงินรางวัลการขายเพราะเป็นเงินอื่นที่ไม่ได้บัญญัติไว้ในกฎหมาย    โจทก์ไม่เคยโต้แย้งคัดค้าน    โจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญาไม่ปฏิบัติตามเงื่อนไขในใบลาออก    โจทก์ฟ้องคดีนี้จึงเป็นการใช้สิทธิโดยไม่สุจริต   ขอให้ยกฟ้อง

ระหว่างพิจารณาคู่ความแถลงรับกันว่า   ข้อเท็จจริงเป็นไปตามคำให้การของจำเลยที่ 1  จำเลยที่   2   มีประกาศเรื่องระเบียบเงินรางวัลการขายประจำเดือนฉบับลงวันที่   24   ธันวาคม 2547   จริง  โดยจำเลยที่  2   มิได้ชำระเงินรางวัลการขายประจำเดือนมีนาคม   2553   แก่โจทก์เป็นเงิน   6,500   บาท  โจทก์ขอสละประเด็นที่ว่าระเบียบเงินรางวัลการขายดังกล่าวขัดต่อพระราชบัญญัติว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม  พ.ศ.   2540  ศาลแรงงานกลางเห็นว่าข้อเท็จจริงพอวินิจฉัยคดีได้   จึงงดสืบพยาน

ศาลแรงงานกลางพิจารณาแล้ว  พิพากษาให้เพิกถอนคำสั่งของจำเลยที่ 1 ที่  66/2553  ลงวันที่  12   กรกฎาคม   2553   และให้จำเลยที่  2   จ่ายค่าจ้างที่ค้างจำนวน   6,500 บาท   พร้อมดอกเบี้ยร้อยละ  15  ต่อปี   นับแต่วันที่   1   พฤษภาคม   2553    เป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์

จำเลยที่  2  อุทธรณ์ต่อศาลฎีกา

ศาลฎีกาแผนกคดีแรงงานตรวจสำนวนประชุมปรึกษาแล้ว   คดีมีปัญหาต้องวินิจฉัยตามอุทธรณ์ของจำเลยที่   2   ว่า    เงินรางวัลการขายประจำเดือนที่จำเลยที่  2  จ่ายให้แก่โจทก์นั้นเป็นค่าจ้างหรือไม่  เห็นว่า   พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน  พ.ศ.  2541   มาตรา  5   บัญญัติคำว่าค่าจ้างว่า    “ค่าจ้าง”    หมายความว่า    เงินที่นายจ้างและลูกจ้างตกลงกันจ่ายเป็นค่าตอบแทนในการทำงานตามสัญญาจ้างสำหรับระยะเวลาการทำงานปกติเป็นรายชั่วโมง   รายวัน   รายสัปดาห์ รายเดือนหรือระยะเวลาอื่น    หรือจ่ายให้โดยคำนวณตามผลงานที่ลูกจ้างทำได้ในเวลาทำงานปกติของวันทำงาน  และให้หมายความรวมถึงเงินที่นายจ้างจ่ายให้แก่ลูกจ้างในวันหยุดและวันลาที่ลูกจ้างมิได้ทำงานแต่ลูกจ้างมีสิทธิได้รับตามพระราชบัญญัตินี้”     ค่าจ้างตามบทบัญญัติดังกล่าวคือเงินที่นายจ้างตกลงจ่ายให้แก่ลูกจ้างตามสัญญาจ้างโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อตอบแทนการทำงานสำหรับการทำงานหรือผลงานที่ทำได้ในเวลาทำงานปกติของวันทำงานหากนายจ้างจ่ายเงินให้แก่ลูกจ้างด้วยวัตถุประสงค์อื่นที่มิใช่เพื่อตอบแทนการทำงานโดยตรง   เช่น   นายจ้างจ่ายเงินเพื่อช่วยเหลือลูกจ้างในด้านต่างๆ    อันเป็นสวัสดิการแก่ลูกจ้าง   หรือ   จ่ายเงินเพื่อจูงใจในการทำงานอันเป็นการสร้างขวัญและกำลังใจในการทำงานมิใช่เพื่อตอบแทนการทำงานโดยตรงก็มิใช่ค่าจ้าง   ข้อเท็จจริงยุติตามที่คู่ความแถลงรับกันว่า   จำเลยที่  2   มีหลักเกณฑ์การจ่ายเงินรางวัลการขายตามระเบียบเงินรางวัลการขายประจำเดือนฉบับลงวันที่  24  ธันวาคม  2547  จำเลยที่  2   จ้างโจทก์ทำงานเป็นลูกจ้างตั้งแต่ปี  2548   ตำแหน่งพนักงานขาย ได้รับค่าจ้างอัตราสุดท้ายเดือนละ  7,570  บาท  และมีเงินรางวัลการขายสินค้ารวมทั้งแผนก  กำหนดจ่ายค่าจ้างเดือนละหนึ่งครั้งทุกวันสุดท้ายของเดือน    ส่วนเงินรางวัลการขายจะคำนวณในงวดเดือนถัดไป   ข้อ  1  จำเลยที่  2  จะกำหนดเป้ายอดขายขั้นต่ำรายแผนกสำหรับสินค้าที่อยู่ในความรับผิดชอบของพนักงาน  ข้อ  2  พนักงานจะได้รับเงินรางวัลการขายประจำเดือนเมื่อขายสินค้าที่รับผิดชอบรวมกันได้เกินเป้ายอดขายของแผนก  ข้อ  5  พนักงานจะได้รับเงินรางวัลการขายประจำเดือนในอัตราที่จำเลยที่  2  กำหนดคูณด้วยยอดขายรวมของพนักงานขายในแผนก    โดยเงินรางวัลการขายจะถูกนำมาเฉลี่ยให้พนักงานตามจำนวนวันที่มาปฏิบัติงานในเดือนนั้น    จำเลยที่  2   จะจ่ายเงินรางวัลการขายประจำเดือนไม่เกินวันสุดท้ายของเดือนถัดไปโดยจ่ายรวมเข้ากับเงินเดือน  ข้อ  8 พนักงานที่ออกจากการเป็นพนักงานของจำเลยที่ 2  ก่อนการจ่ายเงินรางวัลการขายประจำเดือนจะไม่ได้รับเงินรางวัลการขายมีเงื่อนไขและหลักเกณฑ์การจ่าย การจ่ายเงินรางวัลการขายจึงมีเจตนาเป็นการจ่ายเพื่อสร้างแรงจูงใจแก่ลูกจ้างที่ทำงานในตำแหน่งพนักงานขายในการให้บริการลูกค้าและเพื่อให้มีรายได้เพิ่มมากขึ้นจากค่าจ้างที่จำเลยที่    2  ได้จ่ายเงินเดือนให้โจทก์เป็นประจำทุกเดือน    ซึ่งเงินรางวัลการขายเป็นเงินที่จ่ายไม่แน่นอนทุกเดือน    หากเดือนใดผลงานต่ำกว่าเป้ายอดขายขั้นต่ำรายแผนก    พนักงานขายในแผนกนั้นก็จะไม่ได้รับเงินรางวัลการขายประจำเดือนนั้น จากเงื่อนไขดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าเงินรางวัลการขายประจำเดือนนี้มิได้เกิดจากผลการทำงานหรือผลงานโดยคำนวณเป็นหน่วยจากการขายสินค้าที่โจทก์ทำได้ในเวลาทำงานปกติของวันทำงานของโจทก์โดยตรงเงินรางวัลการขายประจำเดือนจึงไม่เป็นค่าจ้างตามมาตรา  5  แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน  พ.ศ.  2541