คำพิพากษาฎีกาที่    2879/57   

ผิดสัญญาจ้างไปทำงานกับคู่แข่ง    นายจ้างฟ้องเรียกค่าเสียหายตามสัญญาได้    แต่ค่าเสียหาย  เป็นดุลพินิจของศาลจะกำหนด 

โจทก์ฟ้องว่า  โจทก์เป็นนิติบุคคลประเภทบริษัทมหาชนจำกัด   ประกอบธุรกิจจำหน่ายถ่านหินสำหรับใช้เป็นเชื้อเพลิงในอุตสาหกรรม   เมื่อวันที่   1   เมษายน   2552   โจทก์ว่าจ้างจำเลยที่   1    เข้าทำงานเป็นลูกจ้าง     ตำแหน่งสุดท้ายพนักงานขาย    มีหน้าที่เสนอขายถ่านหินให้แก่ลูกค้าของโจทก์    ได้รับค่าจ้างอัตราสุดท้ายเดือนละ  22,000  บาท  และค่าเสื่อมรถยนต์เดือนละ  5,000  บาท   รวมเป็นค่าจ้าง   27,000  บาท    กำหนดจ่ายค่าจ้างทุกวันสิ้นเดือน   โดยจำเลยที่  1    ตกลงกับโจทก์ว่าภายในเวลา   2   ปี   นับแต่สัญญาจ้างสิ้นสุดลง   จำเลยที่   1   จะไม่เข้าไปเกี่ยวข้องทั้งทางตรงหรือทางอ้อมกับบริษัทอื่นที่มีลักษณะงานหรือประกอบธุรกิจประเภทเดียวกันหรือมีลักษณะเป็นการแข่งขันกับโจทก์    หากฝ่าฝืนยอมให้โจทก์เรียกค่าเสียหายได้    ตามเงื่อนไขในสัญญาจ้างข้อ   9   และข้อ   11  โดยมีจำเลยที่   2  เป็นผู้ค้ำประกันการทำงาน    ต่อมาวันที่  31  พฤษภาคม   2553   จำเลยที่  1    บอกเลิกสัญญาจ้างแก่โจทก์   และได้เข้าทำงานกับบริษัทที่เป็นคู่แข่งทางธุรกิจกับโจทก์การกระทำของจำเลยที่   1    จึงเป็นการผิดสัญญาจ้างแรงงาน    ทำให้โจทก์ได้รับความเสียหายโจทก์ขอเรียกค่าเสียหายในอัตรา   10   เท่า    ของค่าจ้างอัตราสุดท้ายที่จำเลยที่  1  ได้รับเป็นเงิน  270,000  บาท   จำเลยที่  2   ในฐานะผู้ค้ำประกันจึงต้องร่วมรับผิดกับจำเลยที่   1   ในค่าเสียหายดังกล่าว   ขอให้บังคับจำเลยทั้งสองร่วมกันชดใช้ค่าเสียหายจำนวน   270,000  บาท   แก่โจทก์

จำเลยที่  1  ให้การว่า   ข้อตกลงในสัญญาจ้างแรงงานข้อ  9  และข้อ 11   เป็นข้อสัญญษที่ไม่เป็นธรรมต่อจำเลยที่  1    ตามพระราชบัญญัติว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม   พ.ศ.  2541    (ที่ถูก  พ.ศ.  2540)   เพราะการที่มีข้อห้ามมิให้จำเลยที่   1  ทำงานธุรกิจที่มีลักษณะเดียวกันกับธุรกิจของโจทก์ทั้งในและนอกราชอาณาจักรนานถึง   2  ปี   เป็นการปิดกั้นจำกัดสิทธิเสรีภาพในการทำงานของจำเลยที่   1   อันเป็นการเอาเปรียบจำเลยที่  1   เป็นอย่างยิ่งจึงไม่สามารถใช้บังคับจำเลยที่  1  ได้    ทั้งโจทก์ให้จำเลยที่   1   ทำสัญญษหลังเข้าทำงานแล้วประมาณ   3   เดือน   จำเลยที่  1   จำต้องยอมทำสัญญาเพื่อจะได้ทำงานต่อไป    เหตุที่จำเลยที่  1  ลาออกจากการเป็นลูกจ้างโจทก์เพราะดจทก์ไม่ปรับขึ้นเงินเดือนให้แก่จำเลยที่  1  ตามที่ให้คำมั่นไว้  จำเลยที่  1   จึงไปทำงานกับผู้ประกอบการอื่นที่ให้ผลตอบแทนที่ดีกว่า ภายหลังลาออกจำเลยที่  1   เข้าทำงานกับบริษัทฟินิกซ์คอมโมดิตี้   จำกัด    ซึ่งประกอบธุรกิจค้าขายถั่วและข้าวเป็นหลักโดยมีถ่านหินเป็นส่วนน้อย    ปัจจุบันจำเลยที่  1    เพิ่งเข้าทำงานให้แก่บริษัทเอ็นเนอร์ยี่   เอิร์ธ  จำกัด  (มหาชน)   ซึ่งเป็นบริษัทที่ขายถ่านหินเช่นเดียวกันกับโจทก์    ค่าเสียหายที่โจทก์เรียกสูงเกินส่วนเนื่องจากโจทก์ไม่เคยเสียค่าใช้จ่ายให้จำเลยที่   1   ไปอบรมดูงานหรือเรียนรู้เพิ่มเติมแต่อย่างใด    ขอให้ยกฟ้อง

จำเลยที่  2  ให้การว่า    จำเลยที่  1  ไม่ต้องรับผิดใดๆ  ต่อโจทก์    เพราะจำเลยที่   1    มิได้ปฏิบัติผิดสัญญาจ้างแรงงาน    โจทก์จึงไม่ได้รับความเสียหายใดๆ  ข้อตกลงในสัญญาจ้างแรงงานเป็นข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรมและไม่อาจใช้บังคับได้    จำเลยที่  2   จึงไม่ต้องรับผิดต่อโจทก์ด้วย    ขอให้ยกฟ้อง

ศาลแรงงานกลางพิจารณาแล้ว    พิพากษาให้จำเลยที่  1    ชดใช้ค่าเสียหายจากการผิดสัญญาจ้างแรงงานเป็นเงิน   20,000   บาท    แก่โจทก์    หากจำเลยที่  1  ไม่ชำระให้จำเลยที่    2    ชำระแทน    คำขออื่นนอกจากนี้ให้ยก

ศาลฎีกาแผนกคดีแรงงานตรวจสำนวนประชุมปรึกษาแล้ว    คดีนี้ศาลแรงงานกลางรับฟังข้อเท็จจริงและวินิจฉัยว่า    โจทก์เป็นนิติบุคคลประเภทบริษัทมหาชนจำกัด    ประกอบธุรกิจจำหน่ายถ่านหินสำหรับใช้เป็นเชื้อเพลิงในอุตสาหกรรมเมื่อวันที่  1  เมษายน    2552   โจทก์ว่าจ้างจำเลยที่   1    เข้าทำงานเป็นลูกจ้างในตำแหน่งพนักงานขาย    มีหน้าที่เสนอขายถ่านหินให้แก่ลูกค้าของโจทก์    ได้รับค่าจ้างอัตราสุดท้ายเดือนละ  22,000   บาท    และค่าเสื่อมรถยนต์เดือนละ   5,000   บาท   รวมเป็นเงิน   27,000   บาท   กำหนดจ่ายค่าจ้างทุกวันสิ้นเดือน   โดยมีจำเลยที่  2    เป็นผู้ค้ำประกันการทำงานตามสัญญาค้ำประกันเอกสารหมาย   จ.2   ในระหว่างทำงานโจทก์จัดให้จำเลยที่  1   ทำสัญญาจ้างแรงงานฉบับลงวันที่   30   กรกฎาคม   2552    เอกสารหมาย   จ.1   ซึ่งมีข้อตกลงในข้อ    9   และข้อ   11    กำหนดว่า    ภายในเวลา  2  ปี    นับแต่สัญญาจ้างสิ้นสุดลง   จำเลยที่  1   จะไม่เข้าไปเกี่ยวข้องหรือมีธุรกิจทั้งทางตรงหรือทางอ้อมกับบริษัทอื่นที่มีลักษณะงานหรือประกอบธุรกิจประเภทเดียวกันหรือมีลักษณะเป็นการแข่งขันกับโจทก์    ไม่ว่าจะเป็นลูกจ้าง    เจ้าของ    ผู้ถือหุ้น   ที่ปรึกษา    หรือกรรมการ    ภายในประเทศไทยและประเทศในภูมิภาคเอเซียหากฝ่าฝืนยอมชดใช้เงินเป็นเบี้ยปรับและ/หรือค่าเสียหายแก่โจทก์ในอัตรา   10   เท่า   ของค่าจ้างอัตราสุดท้ายที่จำเลยที่   1  ได้รับหรือเป็นจำนวนเท่ากับค่าเสียหายที่เกิดขึ้นจริง     แล้วแต่จำนวนใดจะมากกว่า     ต่อมาวันที่   31   พฤษภาคม   2553   จำเลยที่   1   ลาออกจากการเป็นลูกจ้างโจทก์และได้เข้าทำงานกับบริษัทฟินิกซ์คอมโมดิตี้   จำกัด   ซึ่งประกอบธุรกิจค้าขายถั่วและข้าวเป็นหลักโดยมีถ่านหินบ้างเป็นส่วนน้อย    ปัจจุบันจำเลยที่   1   เข้าทำงานให้แก่บริษัทเอ็นเนอร์ยี่    เอิร์ธ    จำกัด    (มหาชน)    ซึ่งเป็นบริษัทที่ขายถ่านหินที่เป็นคู่แข่งทางธุรกิจกับโจทก์  ข้อตกลงตามสัญญาจ้างแรงงานดังกล่าวข้างต้นมิใช่เป็นการจำกัดห้ามจำเลยที่   1   โดยเด็ดขาด    จำเลยที่  1    อาจกระทำได้เมื่อได้รับความยินยอมจากโจทก์  การกระทำที่ห้ามนั้นก็เป็นการห้ามเฉพาะสิ่งที่เป็นการแข่งขันกับงานหรือธุรกิจของโจทก์ ทั้งกำหนดระยะเวลาที่ห้ามไว้นั้นก็มีเพียง  2  ปี    นับแต่สัญญาจ้างสิ้นสุดลงเท่านั้น ลักษณะของข้อตกลงในสัญญาไม่เป็นการตัดการประกอบอาชีพของจำเลยที่  1   ทั้งหมดทีเดียวเพียงแต่เป็นการห้ามประกอบอาชีพบางอย่างที่เป็นการแข่งขันกับนายจ้างในระยะเวลาหนึ่งเท่านั้น  และกำหนดไว้ไม่นานเกินสมควร    จึงเป็นสัญญาต่างตอบแทนที่รักษาสิทธิประโยชน์ของคู่กรณีที่เป็นไปโดยชอบในเชิงของการประกอบธุรกิจ   ไม่เป็นการปิดกั้นการทำมาได้ของฝ่ายใดโดยเด็ดขาดจนไม่อาจดำรงอยู่ได้     หาได้เป็นสัญญาหรือข้อตกลงที่ถึงขนาดทำให้โจทก์ได้เปรียบจำเลยที่  1 จนจำเลยที่   1 ต้องรับผิดหรือรับภาระมากกว่าที่กฎหมายกำหนดอันเป็นการขัดต่อพระราชบัญญัติว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม   พ.ศ.  2540    หรือความสงบเรียบร้อย     หรือศีลธรรมอันดีของประชาชน   หรือสิทธิในการประกอบอาชีพของจำเลยที่  1  ตามรัฐธรรมนูญไม่   ข้อสัญญาเช่นนี้มีผลใช้บังคับได้ ไม่ตกเป็นโมฆะแต่อย่างใด     การที่จำเลยที่  1   เข้าทำงานกับบริษัทเอ็นเนอร์ยี่   เอิร์ธ   จำกัด   (มหาชน)   ซึ่งเป็นบริษัทที่ขายถ่านหินที่เป็นคู่แข่งทางธุรกิจกับโจทก์   เป็นการเข้าไปเกี่ยวข้องเป็นลูกจ้างกับบริษัทอื่นที่มีลักษณะงานหรือประกอบธุรกิจประเภทเดียวกันหรือมีลักษณะเป็นการแข่งขันกับโจทก์อันเป็นการฝ่าฝืนต่อข้อสัญญาจ้างแรงงานเอกสารหมาย จ.1   ข้อ   9   จำเลยที่  1  ย่อมตกเป็นฝ่ายผิดสัญญาจ้างแรงงานและต้องรับผิดชดใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์ แต่การที่สัญญาจ้างแรงงานเอกสารหมาย   จ.1 ข้อ  11   กำหนดให้จำเลยที่  1   รับผิดชดใช้เงินเป็นเบี้ยปรับและ/หรือค่าเสียหายในอัตรา   10  เท่า    ของค่าจ้างอัตราสุดท้ายที่จำเลยที่  1   ได้รับ   ค่าเสียหายที่กำหนดไว้ล่วงหน้าดังกล่าวมีลักษณะเป็นเบี้ยปรับ    เมื่อพิเคราะห์ทางได้เสียของโจทก์และจำเลยที่  1   เปรียบเทียบกันแล้วเห็นว่า     โจทก์ไม่นำสืบถึงความเสียหายที่ได้รับหรือทางได้เสียของโจทก์อันชอบด้วยกฎหมายว่ามีอย่างไรบ้าง    แม้อาจคาดเห็นได้ว่าโจทก์น่าจะได้รับความเสียหายจากการที่ต้องเสียบุคลากรให้แก่ผู้ประกอบการคู่แข่งซึ่งประกอบธุรกิจอย่างเดียวกัน  แต่ทางไต่สวนก็ไม่ปรากฏว่าตำแหน่งพนักงานขายถ่านหินเป็นตำแหน่งงานที่ขาดแคลนถึงขนาดที่โจทก์ไม่สามารถจัดหารบุคลากรมาทดแทนจำเลยที่   1   ได้ ทั้งทางไต่สวนไม่ปรากฏข้อเท็จจริงว่าเมื่อจำเลยที่   1   เข้าทำงานกับบริษัทผู้ประกอบการคู่แข่ง   จำเลยที่   1   นำประโยชน์จากความลับทางธุรกิจของโจทก์ใปใช้ในกิจการของคู่แข่ง  หรือนำหรือชักชวนลูกค้าโจทก์ให้เปลี่ยนไปซื้อสินค้าถ่านหินจากบริษัทคู่แข่ง    รวมทั้งไม่ปรากฏในระหว่างทำงานโจทก์ได้จัดอบรมให้ความรู้ใดๆ   แก่จำเลยที่  1   หรือจำเลยที่   1   ได้เรียนรู้ลักษณะธุรกิจใดๆ เป็นพิเศษจากโจทก์อันเป็นการพัฒนาฝีมือแรงงานหรือเพิ่มคุณค่าแก่โจทก์ เมื่อนำข้อเท็จจริงและเหตุผลเหล่านี้มาพิจารณาประกอบกับทางได้เสียทุกอย่างอันชอบด้วยกฎหมายของคู่สัญญา ไม่ใช่แต่เพียงทางได้เสียในเชิงทรัพย์สินอย่างเดียวแล้ว  เห็นว่า  ค่าเสียหายที่กำหนดในสัญญาสูงเกินส่วน   และศาลมีอำนาจลดลงเป็นจำนวนพอสมควรได้     อาศัยอำนาจตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์   มาตรา   383    เห็นควรลดค่าเสียหายในลักษณะที่เป็นเบี้ยปรับลง  โดยกำหนดให้จำเลยที่   1   ชดใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์เป็นเงินเพียง   20,000   บาท