เปลี่ยนแปลงสภาพการจ้าง เพิ่มเวลาทำงาน เพิ่มวันหยุด และทำงานทดแทน ได้หรือไม่
หลาย ๆ บริษัท อาจมีความต้องการปรับเปลี่ยนเวลาทำงาน หรือเพิ่มวันหยุดประจำสัปดาห์
หรือสลับวันหยุดเพื่อให้การทำงานสอดคล้องกับคำสั่งซื้อ หรืออัตรากำลังการผลิตที่ลดลง
หรือเพื่อลดค่าใช้จ่ายด้านต่าง ๆ
ประเด็นปัญหา คือ หากบริษัท มีวันและเวลาทำงานปกติอยู่แล้วตามข้อบังคับเกี่ยวกับ
การทำงาน ต้องการกำหนดวันหยุดเพิ่ม และให้ลูกจ้างมาทำงานทดแทนในวันทำงาน
ปกติแทน เพื่อลดค่าใช้จ่ายในด้านต่าง ๆ เช่นพลังงาน ไฟฟ้า เป็นต้น แต่ไม่ต้องการ
แก้ไขเปลี่ยนข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน เนื่องจากยุ่งยาก เสียเวลา จะทำได้หรือไม่
กรณีปัญหา หากพิจารณาตามข้อกฎหมาย ที่กำหนดเกี่ยวกับเวลาทำงานปกติ
กฎหมายที่เกี่ยวข้อง คือ พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน ฯ มาตรา ๒๓ กำหนดไว้ว่า
“ให้นายจ้างประกาศเวลาทำงานปกติให้ลูกจ้างทราบ โดยกำหนดเวลาเริ่มต้นและ
เวลาสิ้นสุดของการทำงานแต่ละวันของลูกจ้างได้ไม่เกินเวลาทำงานของแต่ละประเภท
งานตามที่กำหนดในกฎกระทรวง แต่วันหนึ่งต้องไม่เกินแปดชั่วโมง ในกรณีที่เวลา
ทำงานวันใดน้อยกว่าแปดชั่วโมงนายจ้างและลูกจ้างจะตกลงกันให้นำเวลาทำงานส่วน
ที่เหลือนั้นไปรวมกับเวลาทำงานในวันทำงานปกติอื่นก็ได้ แต่ต้องไม่เกินวันละเก้า
ชั่วโมงและเมื่อรวมเวลาทำงานทั้งสิ้นแล้ว สัปดาห์หนึ่งต้องไม่เกินสี่สิบแปดชั่วโมง
เว้นแต่งานที่อาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพและความปลอดภัยของลูกจ้างตามที่
กำหนดในกฎกระทรวงต้องมีเวลาทำงานปกติวันหนึ่งไม่เกินเจ็ดชั่วโมง
และเมื่อรวมเวลาทำงานทั้งสิ้นแล้วสัปดาห์หนึ่งต้องไม่เกินสี่สิบสองชั่วโมง
ในกรณีที่นายจ้างและลูกจ้างตกลงกันให้นำเวลาทำงานส่วนที่เหลือไปรวมกับ
เวลาทำงานในวันทำงานปกติอื่นตามวรรคหนึ่งเกินกว่าวันละแปดชั่วโมงให้นายจ้าง
จ่ายค่าตอบแทนไม่น้อยกว่าหนึ่งเท่าครึ่งของอัตราค่าจ้างต่อชั่วโมงในวันทำงานตาม
จำนวนชั่วโมงที่ทำเกินสำหรับลูกจ้างรายวันและลูกจ้างรายชั่วโมงหรือไม่น้อยกว่า
หนึ่งเท่าครึ่งของอัตราค่าจ้างต่อหน่วยในวันทำงานตามจำนวนผลงานที่ทำได้
ในชั่วโมงที่ทำเกินสำหรับลูกจ้างซึ่งได้รับค่าจ้างตามผลงาน.........”
ตามหลักกฎหมายดังกล่าว สรุปสาระสำคัญได้คือ
- บริษัท ทั่ว ๆ ไป นายจ้างประกาศกำหนดเวลาทำงานปกติวันหนึ่ง
ไม่เกิน ๘ ชั่วโมง
- บริษัท ลักษณะงานที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพและความปลอดภัยตาม
กฎกระทรวง ไม่เกิน ๗ ชั่วโมง
- วันใดทำงานน้อยกว่า เวลาที่กำหนด ลูกจ้างและนายจ้าง สามารถ
ตกลงกันนำเวลาทำงานที่ขาด ไปทำงานทดแทนในวันทำงานปกติวันอื่นได้
- แต่รวมกันแล้วไม่เกินวันละ ๙ ชั่วโมง ( เดิมทีกฎหมายไม่ได้กำหนดไว้
แก้ไขเพิ่มเติมตาม พรบ.คุ้มครองแรงงาน ฯ ปี ๕๑ )
- พนักงานรายวัน มีสิทธิได้รับค่าตอบแทนสำหรับวันทำงานปกติส่วนที่เกิน
๘ ชั่วโมงไม่น้อยกว่า ๑.๕ เท่าของอัตราค่าจ้างต่อชั่วโมง ส่วนพนักงาน
รายเดือนไม่ได้
หากพิจารณาตามหลักกฎหมาย สามารถนำมาปรับใช้ในการปรับเปลี่ยน
เวลาทำงานชั่วคราวได้ โดยไม่ต้องเปลี่ยนแปลงเวลาทำงานปกติ หรือวันทำงานปกติ
คือ
หากช่วงเวลาใด บริษัท ไม่มีงาน หรือมีงานน้อย จำเป็นต้องหยุดงานหรือ
ปิดงานบางวัน หรือบางช่วงเวลาการนำข้อกฎหมายดังกล่าวมาปรับใช้ เป็นการชั่วคราว
ก็สามารถช่วยได้ทางหนึ่ง เช่น
เดิมทำงานวันจันทร์ ถึงวัน เสาร์ เวลาทำงานปกติวันละ ๘ ชั่วโมง ในช่วง
ที่บริษัทไม่มีงานหรือมีงานน้อยจำเป็นต้องหยุดงาน เพื่อต้องการประหยัดค่าใช้จ่าย
ด้านอื่น ๆ โดยหยุดงานวันเสาร์เพิ่ม นายจ้างก็สามารถปรับเปลี่ยนได้ โดย
ตกลงกับลูกจ้างประกาศให้วันเสาร์เป็นวันหยุดเพิ่มเติมโดยนำเวลาทำงานในวันเสาร์
มาทำงานทดแทนในวันทำงานปกติได้ แต่รวมแล้ววันหนึ่งต้องไม่เกิน ๙ ชั่วโมง
ดังนั้น หากจะกำหนดหยุดงานวันเสาร์ในช่วงใด หรือวันใด ต้องคำนวณ
เวลาทำงานที่ต้องไปทำงานทดแทนในวันทำงานปกติให้ถูกต้องและสอดคล้องกับ
กฎหมายด้วยนะครับ ป้องกันปัญหาที่จะตามมา
สรุปโดย นายไสว ปาระมี
