เพลินกินเจน้ำหนักพุ่ง หมอเตือนผู้สูงอายุ,ป่วยเรื้อรังต้องรู้จักกินให้ถูกวิธี
เครือข่ายคนไทยไร้พุงชี้กินเจดีมีประโยชน์ นอกจากลดการเบียดเบียนสัตว์แล้ว ยังช่วยล้างพิษในร่างกาย แต่หากกินผิดวิธีจะส่งผลเสียทำให้น้ำหนักพุ่ง โรคร้ายตามมา โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ ผู้ป่วยเรื้อรัง
นพ.ฆนัท ครุธกูล กรรมการเครือข่ายคนไทยไร้พุง สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า ในช่วงเทศกาลกินเจ 9 วันนี้ เป็นช่วงเวลาที่ประชาชนละเว้นกินเนื้อสัตว์แล้วหันมากินผักแทน จากการสำรวจผู้ป่วยที่มารักษาที่ รพ.รามาธิบดี ช่วงหลังเทศกาลกินเจของปีที่ผ่านมา พบว่าผู้ป่วยส่วนใหญ่มีแนวโน้มน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น 2-3 กิโลกรัม สาเหตุจากการกินอาหารไม่ถูกสัดส่วน กินแป้งมากเกินไป ส่งผลให้เจ็บป่วยโรคอื่นตามมาได้
"ผู้ป่วยที่ควรระวังคือ กลุ่มผู้สูงอายุ ผู้ป่วยเพิ่งฟื้นไข้ ผู้ป่วยขาดสารอาหาร ผู้มีโรคประจำตัว เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน เป็นต้น ผู้ป่วยเหล่านี้ต้องเลือกรับประทานผักสดประเภทถั่ว ผลไม้ มากกว่าอาหารประเภทผัด ทอด เพราะจะทำให้ได้รับสารอาหารไม่ครบถ้วน"
นพ.ฆนัทกล่าวว่า การกินอาหารเจมีประโยชน์ต่อร่างกาย ช่วยล้างพิษในร่างกาย และหากกินให้ถูกวิธีจะช่วยลดน้ำหนักได้ด้วย การกินอาหารเจที่ถูกวิธีต้องบริโภคในสัดส่วนที่เหมาะสม คือกินอาหารให้ครบ 5 หมู่ เพราะหากบริโภคไม่ถูกสัดส่วนอาจส่งผลให้น้ำหนักขึ้น หรืออาจทำให้ขาดสารอาหารได้ โดยเฉพาะอาหารกลุ่มโปรตีน
เทคนิคการกินอาหารเจไม่ให้อ้วนคือ 1.กินข้าวหรือแป้งไม่ขัดขาว เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีต ลูกเดือย ธัญพืช มีปริมาณน้ำตาลน้อย ร่างกายจะใช้พลังงานในการย่อยอาหารจำพวกนี้ออกมาเป็นแป้งที่พร้อมดูดซึมเข้าร่างกาย 2.กินผักประเภทใบมากกว่าประเภทหัว เพราะมีคาร์โบไฮเดรตน้อยกว่า ทำให้ได้พลังงาน และปริมาณแป้งน้อยกว่า 3.อาหารประเภทนึ่ง ต้ม ตุ๋น ดีกว่าอาหารประเภททอดและผัดที่มีน้ำมัน ไขมันสูง 4.ลดอาหารที่มีรสหวาน 5.กินผัก ผลไม้สด เพราะย่อยง่ายกว่าอาหารประเภทอื่น และมีไฟเบอร์หรือกากใย ช่วยให้การดูดซึมของเสียในลำไส้ได้ดีขึ้น ช่วยขับถ่ายได้ดีขึ้น ท้องไม่อืด
นพ.ฆนัทกล่าวว่า หลักการกินอาหารที่ดีต่อสุขภาพง่าย ๆ คือ
1.เน้นอาหารประเภทโปรตีนเป็นหลัก มีมากในเต้าหู้และถั่วเหลือง อาหารจำพวกถั่วเมล็ดแห้ง เช่น ถั่วเขียว ถั่วแดง เมล็ดอัลมอลด์ เป็นต้น แต่ควรกินปริมาณพอดี เพราะมีส่วนประกอบของแป้งและน้ำมัน และควรกินอะมิโนที่จำเป็นควบคู่กันให้เป็นโปรตีนคุณภาพสูง เช่น เห็ด มีไฟเบอร์และไฟโตเอสโตรเจน ช่วยขับสารพิษตกค้าง ช่วยลดคอเลสเตอรอลได้
2.กินผักหลายสี ทั้งดำ แดง เขียว ขาว เหลือง เพื่อได้วิตามินและแร่ธาตุหลากหลาย
3.ผลไม้อุดมด้วยวิตามิน เกลือแร่ และไฟเบอร์ แต่มีพลังงานมากกว่าผัก แต่ต้องเลือกผลไม้ที่มีรสหวานน้อย
4.กินอาหารประเภทข้าว-แป้งแต่พอเหมาะ เช่น ผัดหมี่ วุ้นเส้น เผือก มัน ข้าวโพด เป็นต้น
บริโภคประมาณ 1-2 ทัพพีต่อมื้อ หลีกเลี่ยงอาหารประเภทผัดที่มีน้ำมันมากเกินไป ซึ่งอาหารเจปัจจุบันใช้แป้งปั้นเป็นรูปคล้ายอาหารปกติ จึงต้องระวังการได้รับแป้งมากเกินพอดีด้วย
อาหารเจ กินเจ อย่างไรให้ถูกหลัก
นับถอยหลังเข้าสู่เทศกาลกินเจอีกแล้ว เชื่อว่าหลาย ๆ คน คงตั้งใจจะทาน "อาหารเจ" กันในปีนี้ ว่าแต่ "อาหารเจ" จริง ๆ แล้วอะไรที่เราทานได้ และทานไม่ได้บ้าง วันนี้มาแนะนำการกินเจที่ถูกวิธีให้ฟังกัน
สำหรับ อาหารเจ เราจะทานในระหว่างเทศกาลกินเจ คือช่วงระหว่างวันขึ้น 1-9 ค่ำเดือน 8 (ตามปฏิทินจีน) ซึ่งตรงกับประมาณเดือนตุลาคม มีระยะเวลาประมาณ 10 วัน โดยมีความเชื่อว่า หากใครกินเจจะได้บุญ ส่งผลให้ชีวิตประสบความสุขความเจริญ ทั้งเป็นการต่อชีวิตให้ยืนยาวต่อไปด้วย หรือในบางคนอาจจะทาน "อาหารเจ" เป็นกิจวัตรประจำวันก็ได้
แน่นอนว่า เมื่อพูดถึงอาหารเจ เราต้องหลีกเลี่ยงเนื้อสัตว์ทุกชนิด และปรุงอาหารด้วยแป้ง เต้าหู้ ซีอิ๊ว ถั่วเหลือง ถั่วต่าง ๆ รวมทั้งผักนานาชนิด ยกเว้น ผักฉุน 5 ประเภท ที่เป็นผักรสหนัก มีกลิ่นเหม็นคาวรุนแรง ส่งผลกระทบต่ออารมณ์ และยังมีพิษทำลายพลังธาตุทั้ง 5 ในร่างกาย ส่งผลให้อวัยวะหลักสำคัญภายในทั้ง 5 ทำงานไม่ปกติ นั่นก็คือ
1.กระเทียม ทั้งหัวกระเทียม ต้นกระเทียม ส่งผลกระทบต่อธาตุไฟของร่างกาย แม้ว่ากระเทียมจะมีสารที่ช่วยลดคอเลสเตอรอล แต่กระเทียมมีความระคายเคืองสูง อาจไปทำลายการทำงานของหัวใจได้ ผู้เป็นโรคกระเพาะอาหาร หรือโรคตับ ไม่ควรรับประทานมาก
2.หัวหอม รวมไปถึงต้นหอม ใบหอม หอมแดง หอมขาว หอมหัวใหญ่ ซึ่งตามหลักการแพทย์โบราณของจีนเชื่อว่า หัวหอม จะกระทบกระเทือนต่อธาตุน้ำในร่างกาย และไปทำลายการทำงานของไตได้ แม้ว่าหอมแดง จะมีฤทธิ์ช่วยขับลม แก้ท้องอืด แก้ปวดประจำเดือน แต่ไม่ควรบริโภคมากเกินไป เพราะอาจทำให้เกิดอาการหลง ๆ ลืม ๆ ได้ง่าย รวมทั้งนัยน์ตาพร่ามัว มีกลิ่นตัว
3.หลักเกียว หรือที่รู้จักว่า กระเทียมโทนจีน ลักษณะคล้ายหัวกระเทียมที่พบเห็นทั่วไป แต่จะมีขนาดเล็กและยาวกว่า ในทางการแพทย์ของจีนเชื่อว่า หลักเกียว ส่งผลกระทบกระเทือนต่อธาตุดินในร่างกาย และไปทำลายการทำงานของม้าม
4.กุยช่าย เชื่อกันว่า กุยช่าย จะไปกระทบกระเทือนต่อธาตุไม้ในร่างกาย และทำลายการทำงานของตับ
5.ใบยาสูบ ไม่ว่าจะเป็นยาเส้น บุหรี่ ของเสพติดมึนเมา อะไรต่าง ๆ จะส่งผลกระทบกระเทือนต่อธาตุโลหะในร่างกาย และทำงานการทำงานของปอด
และหากต้องการกินเจให้ถูกหลัก เราควรรับประทานผักผลไม้ต่าง ๆ ให้ครบ 5 สีในแต่วัน ตามสีของแต่ละธาตุทั้ง 5 คือ
1.สีแดง แดงส้ม แสด ชมพู เช่น มะเขือเทศ แครอท พริกสุก มะละกอ แตงโม ฯลฯ ถือเป็นสัญลักษณ์ของธาตุไฟ จะช่วยลดคอเลสเตอรอลส่วนเกิน ลดอัตราเสี่ยงต่อการเป็นโรคหัวใจ สำหรับใครที่มีปัญหาเรื่องโรคหัวใจ ควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารรสขม ที่จะไปทำอันตรายต่อระบบการไหลเวียนของโลหิต
2.สีดำ น้ำเงิน หรือ ม่วง เช่น ถั่วดำ เผือก มะเขือม่วง เห็ดหูหนู ลูกหว้า องุ่น เป็นสัญลักษณ์ของธาตุน้ำ มีประโยชน์ต่อไต ส่วนผู้ที่มีปัญหาเรื่องไต ควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารรสเค็ม
3. สีเหลือง ทั้งเหลืองแก่ และเหลืองอ่อน เช่น ฟักทอง ถั่วเหลือง มะม่วง ข้าวโพด กล้วย ทุเรียน เป็นสัญลักษณ์ของธาตุดิน มีประโยชน์ในการบำรุงม้าม แต่ควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารรสหวาน
4. สีเขียว ทั้งสีเขียวเข้ม สีเขียวอ่อน เช่น ผักคะน้า ผักบุ้ง ฝรั่ง ถั่วฝักยาว ถือเป็นสัญลักษณ์ของธาตุไม้ หากรับประทานมาก ๆ จะช่วยบำรุงตับ ส่วนผู้ที่มีปัญหาเรื่องตับ ควรงดทานอาหารรสเปรี้ยว
5. สีขาว เช่น ลูกเดือย ผักกาดขาว มะพร้าว น้อยหน่า ถือเป็นสัญลักษณ์ของธาตุโลหะ มีประโยชน์ต่อปอด สำหรับผู้ที่มีปัญหาเรื่องปอด ควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารรสเผ็ด
อย่างไรก็ตาม ผู้ทานอาหารเจ ควรทานอาหารให้ครบทั้ง 5 สี ตามธาตุทั้ง 5 โดยสลับกันไปในแต่ละวัน เพื่อให้ได้สารอาหาร และคุณค่าที่ครบถ้วน
และวันนี้เราก็มี สูตรอาหารเจ เมนูอาหารเจแบบง่าย ๆ มาฝากกันด้วย
ต้มจับฉ่ายเจ
ส่วนผสม ต้มจับฉ่ายเจ
กะหล่ำปลี 1 หัว
คะน้า 1 ถ้วย
ซุงฉ่าย (คล้ายกวางตุ้ง แต่ต้นใบใหญ่กว่า) 1 ถ้วย
ขึ้นฉ่าย 1 ถ้วย
ผักกวางตุ้ง 1 ถ้วย
หัวไชเท้า 1 หัว
เห็ดหอม 1 ถ้วย
รากผักชี 3 ราก
เต้าหู้ทอด 2 ก้อน
น้ำตาลปีบ 1 ช้อนโต๊ะ
งาคั่ว 2 ช้อนโต๊ะ
เกลือ 2 ช้อนชา
ซีอิ๊ว 2 ช้อนโต๊ะ
น้ำมันพืช 2 ช้อนโต๊ะ
ซอสถั่วเหลืองปรุงรส 1 ช้อนโต๊ะ
ซีอิ๊วดำ 1 ช้อนโต๊ะ
วิธีทำ ต้มจับฉ่ายเจ
เริ่มจากผ่ากะหล่ำปลี เป็น 8 ซีก และหั่นผักทุกชนิดเป็นชิ้นใหญ่ จากนั้นโขลกงาคั่ว รากผักชีรวมกัน แล้วเจียวกับน้ำมันพืชจนหอม ใส่ต้นซุงฉ่ายลงผัด แล้วผัดผักชนิดอื่น ๆ ตามไป ใส่น้ำ ใส่เกลือ ซีอิ๊วขาว น้ำตาลปีบ ซอสถั่วเหลืองปรุงรส เมื่อเสร็จแล้วให้ตักผัดผักที่ได้ลงหม้อ แล้วใส่เห็ดและเต้าหู้ที่ทอดไว้เรียบร้อยแล้ว ปรุงรสด้วยซีอิ๊วดำ เติมน้ำต้มให้เปื่อยยกลงเสิร์ฟ
เห็ดหอมน้ำแดง
ส่วนผสม เห็ดหอมน้ำแดง
เห็ดหอมสด 15 ดอก
แป้งมัน 1/2 ช้อนโต๊ะ
งาคั่วบด 1/2 ช้อนโต๊ะ
น้ำมันพืช 2 ช้อนโต๊ะ
ผงพะโล้ 1/4 ช้อนชา
ซีอิ๊วขาว 1 ช้อนโต๊ะ
ซอสถั่วเหลืองปรุงรส 1 ช้อนโต๊ะ
ซีอิ๊วดำ 1 ช้อนชา
น้ำตาลทราย 1 ช้อนชา
เกลือป่น1/2 ช้อนชา
พริกไทย 1/2 ช้อนชา
วิธีทำ เห็ดหอมน้ำแดง
ตัดก้านเห็ดหอมออกโดยใช้มีดบาก 2-3 รอย แต่อย่าให้ขาดแล้วทุบให้แบน เจียวงาในน้ำมันพอร้อนแล้วใส่เห็ดลงไปผัด เติมน้ำ 1 ถ้วย เคี่ยวจนสุกแล้ว จากนั้นใส่แป้งละลายน้ำลงไปเคี่ยวให้เดือดสักครู่ ปรุงรสก่อนจะยกลงเสิร์ฟ
ข้าวผัดเจ
ส่วนผสม ข้าวผัดเจ
ข้าวสวย 1 ถ้วย
แครอทหั่นเป็นลูกเต๋า 1/4 ถ้วย
เห็ดหอม 2 ดอก (หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ )
ถั่วฝักยาว หั่น 1/2 ซม. 1/4 ถ้วย
เต้าหู้สีเหลืองหั่นเป็นลูกเต๋า 1/2 ถ้วย
น้ำตาลทราย 1 ช้อนชา
ซีอิ๊วขาว 1/2 ช้อนโต๊ะ
น้ำมันพืช 2 ช้อนโต๊ะ
ซีอิ๊วดำ 1/2 ช้อนชา
วิธีทำ ข้าวผัดเจ
ตั้งไฟอ่อน ใส่น้ำมันพืชลงในกระทะ 1 ช้อนโต๊ะ นำเห็ดหอมที่หั่นแล้วลงไปผัดจนเริ่มเหลือง ปรุงรสด้วยซีอิ๊วขาวแล้วตักขึ้นพักไว้ จากนั้นใส่น้ำมันในกระทะ ตั้งไฟให้ร้อน ใส่ข้าวลงผัด ตามด้วยเต้าหู้เหลือง ถั่วฝักยาว แครอท และเห็ดหอมที่ผัดไว้เรียบร้อยแล้ว ผัดส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากัน ปรุงรสด้วยซีอิ๊วดำ ซีอิ๊วขาว น้ำตาลทราย เมื่อผัดส่วนผสมจนสุกทั่วกันแล้วยกลงเสิร์ฟได้
ผัดหมี่เจ
ส่วนผสม ผัดหมี่เจ
หมี่เหลือง 1 ถ้วย
ผักคะน้า 1 ต้น
เห็ดฟาง 4-5 ดอก
เห็ดหอมปรุงรสหั่นเสี้ยว 2 ดอก
เต้าหู้เหลืองหั่นเล็ก 1ช้อนโต๊ะ
หัวไชโป๊สับละเอียด 1 ช้อนโต๊ะ
ถั่วงอกเด็ดหาง 1/2 ถ้วย
ถั่วลิสงคั่วป่น 1 ช้อนโต๊ะ
พริกป่น 1-2 ช้อนชา
น้ำตาลทราย 1 ช้อนโต๊ะ
ซีอิ๊วขาว 1 ช้อนโต๊ะ
น้ำส้มสายชู 1 ช้อนโต๊ะ
น้ำซุปผัก 1/2 ถ้วย
น้ำมันพืช 3-4 ช้อนโต๊ะ
วิธีทำ ผัดหมี่เจ
หั่นผักคะน้าเป็นชิ้นพอดี ส่วนเห็ดฟางให้เฉือนโคนที่สกปรกออก แล้วผ่าครึ่ง จากนั้นใสน้ำมันในกระทะ ตั้งไฟให้ร้อน นำผักคะน้า เห็ดฟาง เห็ดหอม เต้าหู้ หัวไชโป๊ ลงไปผัดให้หอม ใส่หมี่เหลือง คลุกเคล้าผัดให้ทั่ว แล้วใส่น้ำซุป ผัดต่อไปจนแห้ง ปรุงรสด้วยพริกป่น น้ำตาล ซีอิ๊วขาว น้ำส้มสายชู ใส่ถั่วลิสงป่น ผัดสักครู่ ใส่ถั่วงอก (แบ่งไว้โรยหน้าเล็กน้อย) พอทุกอย่างสุก ยกลงตักใส่จานเสิร์ฟพร้อมกับมะนาวหั่นเสี้ยว และถั่วงอกโรยหน้า
แถมท้ายสำหรับใครที่ชอบดื่มกาแฟเป็นประจำ เทศกาลกินเจนี้อาจต้องเปลี่ยนมาดื่ม "กาแฟดำ" หรือกาแฟที่ไม่ใส่ทั้ง "นม" และ "ครีม" เช่น "เอสเพรซโซ" แทนค่ะ แต่หลายคนก็ทานกาแฟดำไม่ได้ ถ้าเช่นนั้นก็ลองใช้ "นมถั่วเหลือง" แทนได้ค่ะ หรือลองหาซื้อ "กาแฟเจ" ที่บางยี่ห้อวางขายในช่วงเทศกาลกินเจนี้ดูก็ได้
สุดท้ายนี้ขอให้ผู้อ่านทุกท่านอิ่มบุญ อิ่มใจ ได้บุญกันทั่วหน้า ตลอดเทศกาลทานถือศีลกินเจ