คำพิพากษาฎีกาที่    ๑๘๘๘๒ - ๑๘๘๘๓/๕๗

พี่น้องร่วมบิดา  มารดาเดียวกัน   มิใช่ทายาทผู้มีสิทธิรับเงินประโยชน์ทดแทนกรณีชราภาพ และเงินสงเคราะห์กรณีเสียชีวิต    ตามพระราชบัญญัติ  ประกันสังคม  มาตรา  ๗๓  และมาตรา  ๗๗

 

                                        โจทก์ฟ้องและแก้ไขคำฟ้องว่า  โจทก์เป็นพี่ร่วมบิดามารดาเดียวของนางสาวสุภาภรณ์   ส่งทรัพย์เจริญ   ผู้ประกันตนซึ่งเป็นลูกจ้างของบริษัทลีน่า  จำกัด  ต่อมาบริษัทดังกล่าวเลิกกิจการ  ผู้ประกันตนจึงเปลี่ยนมาเป็นผู้ประกันตนตามพระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓  มาตรา  ๓๙  ตั้งแต่วันที่  ๑  กุมภาพันธ์  ๒๕๔๑  โดยผู้ประกันตนได้จ่ายเงินสมทบครบตามเงื่อนเวลาที่ก่อให้เกิดสิทธิได้รับประโยชน์ทดแทน   ต่อมาวันที่  ๒๕  มีนาคม  ๒๕๕๐  ผู้ประกันตนถึงแก่ความตายด้วยโรคไตวายเรื้อรัง  โจทก์ได้ยื่นคำร้องขอรับประโยชน์ทดแทนในกรณีตายและประโยชน์ทดแทนในกรณีชราภาพ   สำนักงานประกันสังคมเขตพื้นที่  ๔  มีคำสั่งที่  รง.  ๐๖๒๖/ปย.๑๒๐๑๐  ว่าไม่มีสิทธิได้รับบำเหน็จชราภาพกรณีตายเนื่องจากไม่มีทายาทผู้มีสิทธิตามมาตรา   ๗๗   จัตวา   แห่งพระราชบัญญัติประกันสังคม   พ.ศ.  ๒๕๓๓   และคำสั่งที่   รง.  ๐๖๒๖/ปย.๑๒๐๑๑  ว่าไม่มีสิทธิได้รับเงินสงเคราะห์กรณีตายเนื่องจากไม่มีทายาทผู้มีสิทธิตามมาตรา  ๗๓  แห่งพระราชบัญญัติประกันสังคม   พ.ศ.  ๒๕๓๓  โจทก์อุทธรณ์   คณะกรรมการอุทธรณ์มีคำวินิจฉัยที่  ๖๕๘/๒๕๕๑ และที่  ๑๔๗๗/๒๕๕๑  ให้ยกอุทธรณ์ของโจทก์   โจทก์ไม่เห็นด้วยกับคำสั่งและคำวินิจฉัยดังกล่าว   เพราะโจทก์เป็นพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกับผู้ประกันตน   เป็นทายาทประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์   มาตรา  ๑๖๒๙   และเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายตามคำสั่งศาล   จึงมีสิทธิได้รับเงินสงเคราะห์กรณีตายและบำเหน็จชราภาพกรณีตาย ขอให้ศาลเพิกถอนคำสั่งของสำนักงานประกันสังคมเขตพื้นที่ ๔ ที่  รง.  ๐๖๒๖/ปย.๑๒๐๑๐  และที่ รง. ๐๖๒๖/ปย.๑๒๐๑๑  คำวินิจฉัยของคณะกรรมการอุทธรณ์ที่  ๖๕๘/๒๕๕๑  และที่  ๑๔๗๗/๒๕๕๑ 

 

                จำเลยให้การว่า   คำสั่งของจำเลยและคำวินิจฉัยของคณะกรรมการอุทธรณ์ชอบด้วยกฎหมาย  ขอให้ยกฟ้อง

 

             ศาลแรงงานกลางพิจารณาแล้ว  พิพากษาให้เพิกถอนคำสั่งของสำนักงานประกันสังคมเขตพื้นที่ ๔  ที่  รง.  ๐๖๒๖/๑๒๐๑๐  ( ที่ถูก  รง.  ๐๖๒๖/ปย.๑๒๐๑๐)   และคำวินิจฉัยของคณะกรรมการอุทธรณ์ที่  ๑๔๗๗/๒๕๕๑  คำขออื่นนอกจากนี้ให้ยก

 

                 โจทก์และจำเลยอุทธรณ์ต่อศาลฎีกา

 

                  ศาลฎีกาแผนกคดีแรงงานตรวจสำนวนประชุมปรึกษาแล้ว    ศาลแรงงานกลางรับฟังข้อเท็จจริงว่า โจทก์เป็นพี่ร่วมบิดามารดาเดียวของนางสาวสุภาภรณ์  ส่งทรัพย์เจริญ  ผู้ประกันตนซึ่งเป็นลูกจ้างของบริษัทลีน่า  จำกัด  ต่อมาบริษัทดังกล่าวเลิกกิจการ   ผู้ประกันตนจึงเปลี่ยนมาเป็นผู้ประกันตนตามพระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓   มาตรา  ๓๙   ตั้งแต่วันที่  ๑  กุมภาพันธ์  ๒๕๔๑  โดยได้จ่ายเงินสมทบครบตามเงื่อนเวลาที่ก่อให้เกิดสิทธิได้รับประโยชน์ทดแทน   ต่อมาวันที่  ๑๔   (ที่ถูก  ๒๕)   มีนาคม  ๒๕๕๐  ผู้ประกันตนถึงแก่ความตายด้วยโรคไตวายเรื้อรัง   ก่อนตายผู้ประกันตนไม่ได้ทำหนังสือระบุให้ผู้ใดเป็นผู้รับเงินสงเคราะห์ โจทก์ยื่นคำร้องขอรับประโยชน์ทดแทนกรณีตายต่อสำนักงานประกันสังคมเขตพื้นที่ ๔  เมื่อวันที่  ๑  พฤษภาคม  ๒๕๕๐  สำนักงานประกันสังคมเขตพื้นที่  ๔  มีคำสั่งประโยชน์ทดแทนที่  รง.  ๐๖๒๖/ปย.๑๒๐๑๐ ว่า โจทก์ไม่มีสิทธิได้รับบำเหน็จชราภาพกรณีตาย  เนื่องจากไม่มีทายาทผู้มีสิทธิตามมาตรา  ๗๗  จัตวา  แห่งประราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓  และคำสั่งที่  รง.  ๐๖๒๖/ปย.๑๒๐๑๑  ว่า  โจทก์ไม่มีสิทธิได้รับเงินสงเคราะห์กรณีตาย   เนื่องจากไม่มีทายาทผู้มีสิทธิตามมาตรา  ๗๓  แห่งพระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓  โจทก์อุทธรณ์คณะกรรมการอุทธรณ์มีคำวินิจฉัยที่   ๖๕๘/๒๕๕๑  ว่า  เงินสงเคราะห์กรณีผู้ประกันตนถึงแก่ความตาย  เป็นทรัพย์ที่เกิดขึ้นเนื่องจากการตายหรือได้มาภายหลังการตายของผู้ประกันตนจึงไม่เป็นมรดกของผู้ประกันตน เมื่อผู้ประกันตนมิได้ทำหนังสือระบุให้บุคคลใดเป็นผู้มีสิทธิได้รับเงินสงเคราะห์กรณีตาย  ทั้งบิดามารดาของผู้ประกันตนตายก่อนผู้ประกันตน  โจทก์ในฐานะพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน  ไม่ได้เป็นบุคคลผู้มีสิทธิตามมาตรา  ๗๓  (๒)  แห่งพระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓  จึงไม่มีสิทธิได้รับเงินสงเคราะห์กรณีตาย   จึงให้ยกอุทธรณ์ของโจทก์และมีคำวินิจฉัยที่  ๑๔๗๗/๒๕๕๑  ว่า  เงินบำเหน็จชราภาพกรณีผู้ประกันตนถึงแก่ความตายเป็นทรัพย์ที่เกิดขึ้นหรือได้มาเนื่องจากการตายของผู้ประกันตน   จึงไม่เป็นมรดกของผู้ประกันตนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์   มาตรา  ๑๖๐๐  ซึ่งทายาทโดยธรรมตามมาตรา  ๑๖๒๙  จะมีสิทธิได้รับ  ประกอบกับสิทธิในการได้รับประโยชน์ทดแทนกรณีชราภาพเป็นสิทธิเฉพาะตัวของผู้ประกันตนโดยแท้  ผู้ประกันตนถึงแก่ความตายและไม่มีทายาทผู้มีสิทธิได้รับประโยชน์ทดแทนกรณีชราภาพตามมาตรา  ๗๗  จัตวา  วรรคสอง  โจทก์ซึ่งเป็นพี่ชายร่วมบิดามารดาเดียวกันกับผู้ประกันตนมิใช่ทายาทที่กฎหมายกำหนด  จึงไม่มีสิทธิได้รับเงินบำเหน็จชราภาพกรณีตาย  จึงให้ยกอุทธรณ์ของโจทก์  แล้ววินิจฉัยว่า  พระราชบัญญัติประกันสังคม   พ.ศ.  ๒๕๓๓  มาตรา  ๗๓   บัญญัติว่า  ในกรณีผู้ประกันตนถึงแก่ความตายโดยมิใช่ประสบอันตรายหรือเจ็บป่วยเนื่องจากการทำงาน ถ้าภายในระยะเวลาหกเดือนก่อนถึงแก่ความตายผู้ประกันตนได้จ่ายเงินสมทบมาแล้วไม่น้อยกว่าหนึ่งเดือน   ให้จ่ายประโยชน์ทดแทนกรณีตาย   ดังนี้  .... ( ๒)   เงินสงเคราะห์กรณีผู้ประกันตนถึงแก่ความตาย  ให้จ่ายแก่บุคคลซึ่งผู้ประกันตนทำหนังสือระบุให้เป็นผู้มีสิทธิได้รับเงินสงเคราะห์นั้น  แต่ถ้าผู้ประกันตนมิได้มีหนังสือระบุไว้   ก็ให้นำมาเฉลี่ยจ่ายให้แก่สามีภริยา  บิดามารดา   หรือบุตรของผู้ประกันตนในจำนวนที่เท่ากัน  ดังนี้  ....ฯลฯ   ดังนั้น   เงินสงเคราะห์กรณีผู้ประกันตนถึงแก่ความตายเป็นเงินที่กฎหมายกำหนดให้จ่ายแก่เฉพาะบุคคลตามที่ระบุไว้เท่านั้น   สิทธิในการได้รับเงินดังกล่าวไม่ใช่สิทธิของผู้ตายจึงไม่ใช่มรดกของผู้ตาย   แต่เป็นสิทธิของบุคคลที่ระบุไว้เท่านั้น   ผู้ประกันตนไม่มีสามี   ไม่มีบุตร   และบิดามารดาของผู้ประกันตนตายไปก่อนแล้ว    จึงไม่มีผู้มีสิทธิได้รับเงินดังกล่าว  กรณีไม่มีเหตุเพิกถอนคำสั่งและคำวินิจฉัยในส่วนนี้   สำหรับเงินบำเหน็จชราภาพนั้นพระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓  มาตรา  ๗๗  ทวิ  วรรคสอง  บัญญัติว่า  ในกรณีผู้ประกันตนจ่ายเงินสมทบไม่ครบหนึ่งร้อยแปดสิบเดือนและความเป็นผู้ประกันตนได้สิ้นสุดลงตามมาตรา  ๓๘  หรือมาตรา  ๔๑  ให้ผู้นั้นมีสิทธิได้รับบำเหน็จชราภาพ  นางสาวสุภาภรณ์   เป็นผู้ประกันตนตามมาตรา  ๓๙  ซึ่งมาตรา  ๔๑  บัญญัติว่า   ความเป็นผู้ประกันตนตามมาตรา  ๓๙  สิ้นสุดลงเมื่อผู้ประกันตนนั้น  ( ๑ )    ตาย.... สิทธิในการได้รับบำเหน็จชราภาพจึงเป็นสิทธิของผู้ประกันตนขณะตาย    เพราะมาตรา  ๗๗  ทวิ  วรรคสอง  ไม่ได้บัญญัติยกเว้นกรณีการเป็นผู้ประกันตนได้สิ้นสุดลงตามมาตรา  ๔๑  ( ๑ )  สิทธิในการรับบำเหน็จชราภาพกรณีความเป็นผู้ประกันตนได้สิ้นสุดลงตามมาตรา  ๓๘  และมาตรา  ๔๑  จึงเป็นมรดกของผู้ประกันตนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์  มาตรา  ๑๖๐๐  ซึ่งตกทอดแก่ทายาทโดยธรรมของผู้ประกันตน  โจทก์เป็นพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกันกับผู้ประกันตน  เป็นทายาทโดยธรรมตามมาตรา  ๑๖๒๙  ( ๔ )   จึงมีสิทธิเรียกร้องเงินนี้ได้   กรณีมีเหตุสมควรเพิกถอนคำสั่งและคำวินิจฉัยในส่วนนี้

 

                 ปัญหาที่จะต้องวินิจฉัยตามอุทธรณ์ของโจทก์มีว่า  โจทก์มีสิทธิได้รับเงินสงเคราะห์กรณีผู้ประกันตนถึงแก่ความตายหรือไม่   โดยโจทก์อุทธรณ์ว่า   เงินสงเคราะห์กรณีผู้ประกันตนถึงแก่ความตายเป็นเงินที่ผู้ประกันตนส่งสมทบให้แก่สำนักงานประกันสังคมจำเลยเป็นรายเดือนมาก่อนถึงแก่ความตาย  จึงเป็นเงินที่ผู้ประกันตนสะสมมาทุกเดือนก่อนตายและเป็นมรดกของผู้ประกันตน เมื่อไม่มีบุคคลผู้มีสิทธิได้รับตามที่มาตรา  ๗๓  ( ๒ )  ระบุไว้   เงินดังกล่าวจึงต้องตกแก่โจทก์ผู้เป็นทายาทตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา  ๑๖๒๐  ประกอบมาตรา  ๑๖๒๙  พิเคราะห์แล้วเห็นว่า  พระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓  มาตรา   ๒๑  บัญญัติว่า  ให้จัดตั้งกองทุนขึ้นกองทุนหนึ่งในสำนักงานประกันสังคม  เรียกว่า  กองทุนประกันสังคม   เพื่อเป็นทุนใช้จ่ายให้ผู้ประกันตนได้รับประโยชน์ทดแทนตามที่บัญญัติไว้ในลักษณะ  ๓  และเป็นค่าใช้จ่ายตามมาตรา  ๒๔  วรรคสอง  มาตรา  ๒๒  บัญญัติว่ากองทุนประกอบด้วย  ( ๑ )  เงินสมทบจากรัฐบาล  นายจ้าง   และผู้ประกันตนตามมาตรา  ๔๐  และมาตรา  ๔๖  ( ๒ )  เงินเพิ่ม....  มาตรา  ๒๓  บัญญัติว่า   เงินกองทุนตามมาตรา  ๒๒  ให้เป็นของสำนักงานและไม่ต้องนำส่งกระทรวงการคลังเป็นรายได้แผ่นดิน  และมาตรา  ๒๔  วรรคหนึ่งยังบัญญัติต่อไปอีกว่า   เงินกองทุนให้จ่ายเป็นประโยชน์ทดแทนตามพระราชบัญญัตินี้  จากบทบัญญัติดังกล่าวจะเห็นได้ว่า    เงินที่ผู้ประกันตนออกสมทบเข้ากองทุนย่อมตกเป็นของสำนักงานประกันสังคมแล้ว   หาใช่ยังเป็นเงินของผู้ประกันตนอันจะตกเป็นมรดกตกทอดแก่ทายาทตามบทบัญญัติของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ไม่   บุคคลใดจะได้รับประโยชน์ทดแทนตามที่บัญญัติไว้ในลักษณะ  ๓  กรณีใดหรือไม่เพียงใด  ย่อมเป็นไปตามที่พระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓   กำหนดไว้เท่านั้น  โจทก์เป็นพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกับผู้ประกันตนซึ่งมิใช่บุคคลตามที่มาตรา  ๗๓  ( ๒ )  ระบุไว้   จึงไม่มีสิทธิได้รับเงินสงเคราะห์กรณีผู้ประกันตนถึงแก่ความตาย   อุทธรณ์ของโจทก์ฟังไม่ขึ้น 

 

           ปัญหาที่จะต้องวินิจฉัยตามอุทธรณ์ของจำเลยมีว่า  โจทก์มีสิทธิได้รับเงินบำเหน็จชราภาพอันเป็นประโยชน์ทดแทนในกรณีชราภาพตามมาตรา  ๗๗  ( ๒ )  หรือไม่   โดยจำเลยอุทธรณ์ว่า  โจทก์มิใช่ผู้มีสิทธิได้รับเงินบำเหน็จชราภาพตามที่มาตรา  ๗๗  จัตวา  วรรคสอง  บัญญัติไว้อันเป็นกฎหมายเฉพาะ  ไม่ใช่กรณีมรดกตกทอดทั่วๆ  ไป   จึงนำเอาประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาปรับใช้ไม่ได้  เห็นว่า  เงินบำเหน็จชราภาพเป็นประโยชน์ทดแทนในกรณีชราภาพตามพระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓  มาตรา  ๗๗  ( ๒)   ซึ่งมาตรา  ๗๗  จัตวา  วรรคหนึ่ง  บัญญัติว่า  ในกรณีผู้ประกันตนซึ่งมีสิทธิได้รับประโยชน์ทดแทนในกรณีชราภาพตามมาตรา  ๗๗  ทวิ   ถึงแก่ความตายก่อนที่จะได้รับประโยชน์ทดแทน   หรือผู้รับเงินบำนาญชราภาพถึงแก่ความตายภายในหกสิบเดือนนับแต่เดือนที่มีสิทธิได้รับเงินบำนาญชราภาพให้ทายาทของผู้นั้นมีสิทธิได้รับเงินบำเหน็จชราภาพ   วรรคสองบัญญัติว่า   ทายาทผู้มีสิทธิตามวรรคหนึ่ง  ได้แก่   ( ๑ )  บุตรชอบด้วยกฎหมาย ยกเว้นบุตรบุญธรรมหรือบุตรซึ่งได้ยกให้เป็นบุตรบุญธรรมของบุคคลอื่นให้ได้รับสองส่วน   ถ้าผู้ประกันตนที่ตายมีบุตรตั้งแต่สามคนขึ้นไปให้ได้รับสามส่วน  ( ๒ )  สามีหรือภริยาให้ได้รับหนึ่งส่วน  และ  ( ๓ )  บิดามารดา  หรือบิดาหรือมารดาที่ยังมีชีวิตอยู่ให้ได้รับหนึ่งส่วน   วรรคสามบัญญัติต่อไปอีกว่า   ในกรณีที่ไม่มีทายาทในอนุมาตราใด   หรือทายาทนั้นได้ตายไปเสียก่อน  ให้แบ่งเงินตามมาตรา  ๗๗  ( ๒ )  ในระหว่างทายาทผู้มีสิทธิในอนุมาตราที่มีทายาทผู้มีสิทธิได้รับ  จะเห็นได้ว่า   มาตรา  ๗๗  จัตวา  วรรคสองและวรรคสาม  ได้กำหนดตัวบุคคลผู้เป็นทายาทที่มีสิทธิได้รับเงินบำเหน็จชราภาพพร้อมกำหนดสัดส่วนที่จะได้รับโดยเฉพาะ  หาใช่นำเอาทายาทตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาปรับใช้ไม่   ทั้งเงินบำเหน็จชราภาพก็เป็นประโยชน์ทดแทนในกรณีชราภาพตามมาตรา ๗๗ (๒) ซึ่งนำเงินกองทุนประกันสังคมมาจ่ายตามบทบัญญัติของมาตรา  ๒๔  วรรคหนึ่งจึงต้องจ่ายให้แก่บุคคลและตามสัดส่วนที่พระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓  มาตรา  ๗๗  จัตวา  บัญญัติไว้โดยเฉพาะเท่านั้น  โจทก์เป็นพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกันกับผู้ประกันตน  ซึ่งมิใช่บุคคลตามที่มาตรา  ๗๗  จัตวา  วรรคสอง   บัญญัติไว้ว่าเป็นทายาทผู้มีสิทธิได้รับเงินบำเหน็จชราภาพ    แม้ผู้ประกันตนจะไม่มีทายาทตามมาตรา  ๗๗  จัตวา  วรรคสอง   บัญญัติไว้เลย   ก็ไม่อาจนำเงินกองทุนประกันสังคมมาจ่ายแก่ทายาทอื่นให้ขัดกับบทบัญญัติมาตรา   ๒๔   และมาตรา   ๗๗  จัตวา  ของพระราชบัญญัติประกันสังคม  พ.ศ.  ๒๕๓๓  ได้  อุทธรณ์ของจำเลยฟังขึ้น

 

                                       พิพากษาแก้เป็นว่า  ไม่เพิกถอนคำสั่งของสำนักงานประกันสังคมเขตพื้นที่  ๔  ที่  รง.  ๐๖๒๖/ปย.๑๒๐๑๐  และคำวินิจฉัยของคณะกรรมการอุทธรณ์ที่  ๑๔๗๗/๒๕๕๑  นอกจากที่แก้ให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลแรงงานกลาง.

  

 

                                                                        เรียบเรียงโดย บริษัท กฎหมายปาระมี จำกัด